In 2013 werd een aanvraag ingediend bij het Heritage Lottery Fund om de nodige subsidies te bekomen  om de de middeleeuwse kerk St Jerome’s te renoveren.

Een nazicht van de kerk had aangetoond dat er dringende restauratie nodig was, want vocht had reeds twee antieke beeltenissen aangetast.

Naast het feit dat er hoognodige herstellingen  waren, speelde nog een ander , maar minder bekend element mee bij de aanvraag. Llangwm, een dorpje van ongeveer 800 inwoners, gelegen aan de oevers van het Cleddau estuarium, was ooit een bestemming voor indringers en kolonisten afkomstig uit Vlaanderen. Zij hadden hun stempel nagelaten bij de kerk aan de hand van verschillende beeltenissen, van wie de identiteit nog onbekend was.

Het plan was om het verhaal van de Vlamingen op verschillende manieren te onderzoeken aan de hand van de bewijsstukken: DNA-onderzoek van de “lokale” mannen, een archeologische opgraving, een maandelijkse podcast voor vrijwilligers en vrienden, een film en het ontwerpen van een wandtapijt, in de Bayeux-stijl. Het tapijt zou het verhaal van Llangwm vertellen.  Het verhaal van het tapijt wordt hier verteld. Het project zou eindigen met een feestelijk middeleeuws weekend in april en mei 2017.

De aanvraag werd goedgekeurd: eerst kregen we de nodige middelen om de omvang van het project te beoordelen, vervolgens in december 2014 het totale bedrag. Andere sponsors, onder andere  CADW, kwamen ook naar voren.

Zo hadden we het geld, een grote groep vrijwilligers en een massa aan ideeën!

Dit alles samen werd het “Heritage Llangwm”, een joint venture tussen de leden van de bloeiende lokale historische vereniging en de raad van de parochiekerk van St Jerome’s.

Het grootste deel van het geld werd besteed aan de renovatie van St Jerome's. Het boodschappenlijstje was enorm: een eco-vriendelijke vloerverwarming, reparaties aan het dak, een toilet en verborgen keuken. Het plan was ook om de beeltenissen van hun sokkels te halen en te voorzien van een dampdicht membraan. Er waren ook plannen om de nodige faciliteiten te voorzien  die de gemeenschap in staat zouden stellen om concerten en andere evenementen te organiseren in de kerk.  Uiteindelijk zou de kerk ook het tapijt huisvesten. De kerk bleef gesloten voor erediensten voor een periode van 18 maanden, met een heropening voorzien in maart 2017.

Wie waren die Vlamingen? Waarom waren ze gekomen? De uitdaging voor ons was om antwoorden te vinden via originele en oorspronkelijke bronnen.

Er waren twee met elkaar concurrerende theorieën.

Bij het begin van de jaren 1100, was er al een Vlaamse gemeenschap in Engeland; via Willem de Veroveraar wiens vrouw Mathilde  een Vlaamse prinses was. Veel van de soldaten van Willem waren immers haar aanverwanten.

Theorie nummer één veronderstelt dat koning Henry I, zich van de Vlamingen  wou ontdoen en hen daarom naar Pembrokeshire  stuurde om de lastige Welshmen  te  onderdrukken. En blijkbaar waren ze een oorlogszuchtig volk!

Theorie nummer twee, neemt aan dat Vlamingen zich kwamen vestigen in Pembrokeshire , nadat ze uit hun huizen in hun thuisland  waren verdreven door  een enorme stormvloed en grote overstromingen.

Beide theorieën kunnen kloppen als ze verwijzen naar de verschillende immigratiegolven.

Je kunt hier meer over te weten komen via podcast 5.

We weten in ieder geval dat er Vlamingen in Pembrokeshire waren, er zijn bewijstukken van sommigen hun bestaan  gevonden: Tancard of Tancred (die bouwde Haverfordwest Castle) , Leetard of Little King en Wizo Flandrensis. Maar de familie die het meest met Llangwm wordt geassiocieerd is de “de La Roche” familie, later” Roches”. De vroegste verwijzing naar de familie is de geboorte van “Godebert the Fleming”, in Pembroke in het jaar 1096.Hij komt ook voor in de “Pipe Roll” van de koninklijke accounts van 1130. Daar wordt hij geplaatst in de “Cantref of Rhos”, het deel van Zuid-Pembrokeshire waar ook LLangwm toebehoort.

We weten dat de zonen van Godebert, Richard en Rodebert betrokken waren bij de Anglo-Welshe invasie van Ierland in de jaren 1160. Zij werden beloond met grondgebied in de omgeving van Wexford en Leinster. De zoon van Rodebert, Adam, stichtte later zelfs een dynastie. In Llangwm liet hij St Jerome’s kerk bouwen , alsook Roch Castle en het Pill klooster.

Er is geen echt bewijs voor, maar een oude legende verbindt Adam ook nog met LLangwm. Toen hij stierf werd hij begraven in Roch. Het verhaal gaat dat de volgende morgen zijn omhuld lichaam werd gevonden buiten aan de kerk van St Jerome’s. Hij werd opnieuw begraven in Roch, maar de volgende morgen lag het lichaam terug bij de kerk van St Jerome’s………

Wat weten we over de beeltenissen in de kerk, een man en vrouw, van wie we veronderstellen dat ze uit de 14de eeuw afkomstig zijn?

De doorbraak kwam door het onderzoek van een expert die de vrouw plaatste rond 1300 en de man laat in de jaren van 1340. We wisten dat het naar alle waarschijnlijkheid” de la Roches” waren, want ze waren gevonden in de zijkapel van St Jerome’s. Een kapel die toegewijd was aan de familie.

Zo, wie van de “de la Roches” was gestorven in de late jaren van 1340? Het antwoord was Sir Robert de la Roche, (die verondersteld te zijn: de achter, achterkleinzoon van Godebert) die stierf in 1350. De vrouwelijke beeltenis zal zijn grootmoeder zijn, Margaret. We baseren ons terug op gegevens van geboorten en sterfgevallen.

Je kunt hier meer over te weten komen via podcast 5 en 6.

Het plan was om de mannen van Llangwm te testen en zo aan te tonen dat de mannelijke tak van hun familie roots hadden die tenminste een paar honderd jaren teruggingen in de geschiedenis van het dorp. We hadden de hoop om genetische markers te vinden die zouden aantonen dat ze Vlaamse voorouders hadden.

We wisten dat er een kleine kans was, maar een tv-maatschappij, die bezig was met het maken van een serie rond de genetische geschiedenis van de Welsh, vond onze kansen voldoende groot genoeg om ons verhaal te filmen.

Zeven mannen werden getest. Zes van hen vertoonden verschillende genetische markers die hen verbonden met voorouders verspreid over verscheidene plaatsen in Europa. Het onderzoek van de zevende verraste ons allemaal, niet in het minst de persoon in kwestie zelf!

Het bleek dat een voormalig plaatsvervangend directeur en lange tijd inwoner van LLangwm, een zeldzame combinatie van markers had die precies overeenkwamen met die van een groep mannen in Ierland met de naam Roach of Roche. Die mannen worden verondersteld afstammelingen te zijn van de zonen van Godebert. (Dit na hun invasie in Ierland in de jaren 1160)

En als dit nog niet genoeg bewijs was…… een studiebezoek aan België gaf ons nog meer bevestiging. We ontdekten dat nog tien mannen daar dezelfde zeldzame markers hadden.

Zo hadden we eindelijk het echte bewijs dat tenminste een man uit Llangwm Vlaams erfgoed had!

Je kunt hier nog meer over horen via podcast 2 en 7.

We hadden nu genetische bewijzen gevonden, nu kwam de zoektocht naar fysieke resten van de Vlamingen. We starten op de site van een oud landhuis, een mijl verwijderd van Llangwm. Een landhuis waarvan we veronderstellen dat het gebouwd werd door de “de la Roches”.

We starten in april 2016 voor een drietal weken opgravingswerk, onder het waakzaam oog van “echte” archeologen James Meek en Alice Day van Dyfed archeologie. Daarbij gingen 37 vrijwilligers aan het graven.  Een bodemonderzoek toonde aan waar we moesten graven en we gingen aan het werk met truwelen.

We faalden, niet echt onverwacht, om een perfecte match “Made in Flanders” te vinden op de site. Maar we vonden wel een selectie van middeleeuwse potten, van klein tot groot.

Analyse toonde aan dat de oudste potten dateerden uit de late 12de tot 13de eeuw. Ze waren geproduceerd in ovens, in de omgeving van Bristol.

Stukken van keramische potten dateerden uit de 13de tot 15de eeuw en zouden lokaal in Devon geproduceerd zijn.

Het enige stukje dat uit het vasteland kwam, zou in de late 16de tot 17de eeuw geproduceerd zijn in Duitsland.

We vonden ook een selectie van late Mesolithicum flints (gesteente)  6000 tot 7000 jaar oud. Maar dat is een ander verhaal en misschien ook een andere website!

Klik hier om het dagboek van de opgravingen te horen. ( link dig diary)

“The Search for Little Flanders” is momenteel nog in productie en zal uitgegeven worden als DVD in de lente van 2017. In de film wordt de zoektocht van het “Heritage Llangwm” naar informatie over de Vlamingen, door de leden van het team zelf verteld.